علائم ظهور حضرت مهدی (عج)

ظهور منجی بشر در دوران آخرالزمان باوری قطعی و همگانی است. ادیان و شرایع توحیدی و غیرتوحیدی و نیز بعضی از مکاتب بشری نوید چنین روزی را به پیروان خویش داده اند. در این میان اسلام با مبانی قوی نظری و عملی، موضوع ظهور را به صورت صحیح تبیین کرده است و با راهکارهای مناسب، واژه انتظار و منتظر مصلح را در میان جوامع اسلامی تبیین کرده است. واژه مهدویت و مهدی تبلور فرهنگ انتظار است که همه مسلمین اعم از شیعه و اهل سنت در باورداشت آن اتفاق نظر دارند.

اهمیت اطلاع از نشانه های ظهور

اطلاع از نشانه های ظهور، علاوه بر آنکه حسّ کنجکاوی انسانها را ارضا مینماید، ثمرات و برکات مهمتری را نیز به دنبال می آورد که برخی از آنها عبارت است از:

۱. یقین به علم غیب و علم به آینده معصومین(ع)

۲. افزایش امید به وقوع و قرب ظهور

۳. شناسایی جایگاه خود در نقشه و طرح نهایی هستی

۴. آمادگی برای مواجهه با آسیب ها و فتنه ها

۵. شناسایی و ریشه یابی دقیقتر مشکلات و بحرانها

۶. جهت یابی برای برنامه ریزی های خرد و کلان اجتماعی (درون مرزی، درون دینی و مذهبی، بین المللی)

که تفصیل این مطلب به مجال دیگری نیاز دارد و در اینجا نمی توان حق آن را ادا کرد.

علائم و نشانه های ظهور

این نشانه ها در آیات و روایات بیان شده است و می توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد

۱- علائم حتمی و قطعی: علائم و نشانه هایی که به طور قطع قبل از ظهور حضرت، رخ خواهند داد و در واقع هیچ گونه قید و شرطی در ایجاد آنها لحاظ نشده است علائم حتمی نامیده می شوند و شاید بتوان گفت که ادعای ظهور قبل از تحقق آنها کذب و دروغ است.

ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت کرده که گوید: به آن حضرت عرض کردم: فدایت گردم! خروج قائم (عج) چه زمانی خواهد بود؟ امام(ع) فرمودند: «ای ابا محمد! ما خاندان اهل بیت برای ظهور بقیه الله زمانی را مشخص و معین نکرده ایم. همانا محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «دروغ می گویند آنانی که زمان خاصی را برای ظهور تعیین می کنند». سپس فرمود: ابا محمد! همانا قبل از ظهور پنج نشانه محقق خواهد شد:

الف. ندای آسمانی در ماه رمضان

ب. خروج سفیانی

ج. خروج  یمانی

د. شهادت نفس زکیّه

هـ. فرو رفتگی در فلات.

که این پنج مورد از حتمی ظهور و و وقوع آنها بسیار نزدیک ظهور است. بعضی از این نشانه‌ها چند روز قبل از ظهور واقع می‌شوند. بعضی چند ماه بعد از ظهور و بعضی قبل از قیام منجی عالم بشریت و در آغاز نهضت آن بزرگوار رخ می‌دهند.

صیحه آسمانی

صیحه آسمانی یا ندای آسمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی (عج) است که از آسمان شنیده می‌شود. بنا بر احادیث، محتوای این صیحه آسمانی، بشارت به ظهور امام مهدی (عج)، بیان نام حضرت مهدی (عج) و حقانیت شیعه است و توسط جبرئیل اتفاق می‌افتد. گفته می‌شود که همه مردم این صدا را با زبان مادری خود می‌شنوند.

این صیحه هنگامی رخ می‌دهد که در شرق و غرب اختلاف شدیدی پیدا شده است و به خاطر ترسی که از این فتنه‌ها بر مردم وارد شده است، مردم روزگار سختی را می‌گذرانند و حتی بسیاری از زنان و مردان مؤمن دچار سرگردانی و ناامیدی شده‌اند از اینکه فرجی رخ بدهد و دچار شک و شبهه شده‌اند.

در بسیاری روایات شب جمعه یا شب ۲۳ رمضان را هنگام آن ندا مشخص کرده‌اند، اما این زمان حتمی نیست و ممکن است شنیده شدن صیحه در زمان دیگری رخ دهد.

هنوز مردم در بهت و حیرت و ناباوری و شور و شعف به سر می‌برند که ناگهان در هنگام غروب خورشید ندایی دیگر (از سوی شیطان) شنیده می‌شود که:

«الحق مع فلان (عثمان) و شیعته»

در برخی روایات «فلان» و در برخی دیگر «عثمان» آمده که به احتمال قوی منظور از عثمان شخص عثمان بن عنبسه می‌باشد: «ای مردم پروردگار شما از سرزمین خشکی از فلسطین آمده است. پس با او بیعت کنید تا هدایت شوید و مخالفت نکنید».

در این هنگام است که تردیدکنندگان به شک می‌افتند که کدام ندا حق است و صحیح می‌باشد.

خروج یمانی و سفیانی

به عقیدهٔ شیعیان یمانی شخصیتی در آخرالزمان است که به همراه سید خراسانی و سفیانی هر سه در یک سال و یک ماه و یک روز پشت سرهم خروج خواهند کرد و زمان خروج این سه تن قبل از ظهور و همچنین یکی از نشانه‌های ظهور مهدی خواهد بود. هم‌زمان با شورش و خروج سفیانی در شام، یمانی هم از یمن خروج کرده و مردم را به عقیده شیعه دعوت می‌کند.

جعفر بن محمّد (ع) می‌فرماید: «زود است که آتشی از یمن خارج شود و مردم را به سوی شام سوق دهد. این آتش، شعله‌های جنگ و لبه‌های تیز شمشیر است که مردم را برای نبرد با سفیانی به سوی شام سوق می‌دهد و در مدخل شام با سپاه خراسانی ملاقات می‌کند که او نیز برای نبرد با سفیانی برای یاری یمانی بیرون آمده است. آنگاه هر دو سپاه با سپاه سفیانی رو‌به‌رو می‌شوند. و این است جنگ حسّاس و سرنوشت‌ساز تاریخ که از شش هزار سال پیش کتب آسمانی از آن خبر داده‌اند.

البته خروج خراسانی جز نشانه های غیرحتمی ظهور دسته بندی می شود.

شهادت نفس زکیّه

از جمله نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی، قتل نفس زکیه است. نفس زکیه به معنای نفس کامله، پاک و پاکیزه است. در مورد اینکه منظور از نفس زکیه چیست دو احتمال وجود دارد:

مراد شخص خاصی است که دارای این ویژگی است. هنگامی‌که چنین شخصی کشته می‌شود، طبیعی است شهادت او در جامعه موج ایجاد کرده و تأثیر می‌گذارد.

احتمال داده شده است منظور از نفس زکیه، افراد پاک سرشت باشند که در فتنه‌های آخر الزمان به دست ظالمان کشته می‌شوند و خونشان به ناحق جاری می‌گردد.

احتمال اول با روایات تناسب بیشتری دارد، چرا که قتل نفس زکیه در بین جامعه تأثیر و انعکاس ایجاد می‌کند. بنابراین منظور از نفس زکیه یکی از اشخاص با اخلاص و آزمایش شده در دوران غیبت کبری خواهد بود که بر اثر فتنه‌های آخر الزمان و انحرافات حاکم در آن زمان به شهادت می‌‏رسد و خونشان به ناحق جاری می‌گردد. در قرآن کریم آمده است: أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَکِیَّهً بِغَیْرِ نَفْسٍ لَّقَدْ جِئْتَ شَیْئًا نُّکْرًا» نفس زکیه انسانی است که بر اثر شخصیت والای او قتل آن اهمیتی بسزا دارد، که جلب نظر می‌‏کند و موجب تأثر و تأسف عمیق مردم می‌‏شود. در ضمن چیزی که می‌‏خواهد نشانه شود می‌‏بایست در مورد کسی باشد که در بین مردم شناخته شده باشد، وگرنه نمی‏‌تواند دلالت بر چیزی بکند و نشانۀ ظهور قرار گیرد.

وظیفه نفس زکیه پیام‌رسانی برای امام بوده است. حضرت ولی عصر (عج) وقتی ظهور می­‌کند و توسط صیحه دعوتشان علنی و جهانی می­‌شود به یارانشان می‌­فرمایند که مردم مکه مرا نمی­‌خواهند، در حالی که برای هدایت فرستاده شده­‌ام و شایسته است که شخصی همچون من این مطالب را برای ایشان بگوید تا برای آن‌ها حجت تمام شود. سپس یکی از یارانش را می­‌طلبد و به ایشان می­‌فرماید: برو نزد اهل مکه و به ایشان بگو ای اهل مکه! من فرستاده فلانی هستم و او به شما می­‌گوید: ما اهل بیت رحمت و معدن رسالت و خلافت هستیم و از ذریه محمد (ص) و سلاله پیامبرانیم، ما مظلوم واقع شده­‌ایم و مردم به ما ستم کرده­‌اند و ما را آواره ساخته­‌اند و از هنگام رحلت رسول خدا (ص) تا امروز حق ما غصب شده است. اکنون ما از شما چشم یاری داریم و از شما یاری می­‌طلبیم. پس ما را یاری کنید، وقتی او شروع به صحبت می­‌کند، مردم مکه بر او هجوم می­‌آورند و او را بین رکن و مقام به شکل خاصی سر می­‌برند.

از زمان هبوط آدم تا آن زمان هیچ کس یک چنین بی­‌احترامی به خانه کعبه نکرده و در آن زمان است که برای اشرار نه عذرخواهی در آسمان می­‌ماند و نه یاوری بر روی زمین و پانزده شب پس از این حادثه، واقعه قیام رخ می­‌دهد همانگونه که امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: انسان محترمی از قریش را در روزی محترم و در شهری محترم به قتل می‌رسانند، قسم به پروردگاری که دانه را شکافت و بشر را آفرید بعد از این جریان از سلطنت ظالمان بیش از ۱۵ روز باقی نمی­‌ماند.

فرورفتگی زمین

خسف بیداء پنجمین نشانه از علائم حتمی ظهور است. بر پایه روایتی از امام محمد باقر(ع)، سفیانی گروهی را به مدینه روانه می‌کند و مهدی از آنجا به مکه می‌رود. خبر به فرمانده سپاه سفیانی می‌رسد و لشکری را به تعقیب وی می‌فرستد. هنگامی که سپاه سفیانی وارد سرزمین بیداء می‌شوند، ندایی از آسمان بلند می‌شود: «ای دشت، آن قوم را نابود ساز.» در این هنگام، زمین لشکر سفیانی را در خود فرو می‌برد و همگی به‌جز سه نفر، از بین می‌روند.»

بنا بر برخی روایات، دو نفر از لشکر سفیانی پس از این حادثه زنده می‌مانند. یکی به سوی امام زمان(ع) رفته و در مکه خبر نابودی لشکریان سفیانی را به او می‌دهد و دیگری به سوی سفیانی می‌رود تا خبر ظهور امام مهدی(ع) و از بین رفتن لشکر را به او برساند.

۲- علائم غیرحتمی: علایم غیرحتمی، با ظهور ارتباط استلزامی‌ ندارند، زیرا ممکن است برخی از آنها اصلا واقع نشود ولی ظهور تحقق یابد. همچنین احتمال دارد برخی از نشانه‌ها حادث شود ولی ظهور توام و همزمان با آنها شکل نگیرد.

الف- مرگ و میرها و قحطی ها و ویرانی ها

محمد بن مسلم می گوید: شنیدم امام صادق علیه‌السلام می‌فرمود: همانا پیش از آمدنِ حضرت قائم، علیه‌السلام، از جانب خداوند آزمایشی است. عرض کردم: قربانت گردم، آن [آزمایش] چیست؟ امام علیه‌السلام، این آیه را خواند: «هرآینه بیازماییم شما را به چیزی از ترس و گرسنگی و کاهش‌دادنِ مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها؛ و مژده دِه به صبرکنندگان» (سورۀ بقره، آیۀ ۱۵۵).

ب- آتش و آتش افروز

امام باقر (ع) در این باره می فرمایند: نشانه پدیده های ماه رمضان علامتی است در آسمان که به دنبال آن اختلاف شدیدی در میان مردم پدید خواهد آمد. هنگامی که زمان آن را درک کردی مواد غذایی فراوان تأمین کن.

امام حسین (ع) نیز می‌فرماید: هنگامی که سه یا هفت روز آتش در مشرق دیدید منتظر فرج قائم آل محمد (عج) باشید.

پ- خورشید و ماه و ستارگان

امام صادق (ع) در این زمینه فرموده‌اند: در آخرالزمان خورشید در پانزدهم رمضان کسوف می کند و

ماه نیز در آخر رمضان خسوف می کند بر خلاف آنچه تا کنون رایج بوده است.

ت- زلزله ها

پیامبر خدا در روایتی می فرمایند: زمین لرزه ای در شام (نام شام فقط به دمشق و حوالی آن اختصاص ندارد بلکه همه شامات و سوریه و لبنان را دربرمیگیرد) اتفاق می‌افتد که صدهزار نفر در اثر آن هلاک می شوند. خداوند این زمین لرزه را رحمت برای مومنان و عذاب برای کافران قرار خواهد داد.

ث- دگرگونی‌ها

در این باره امام کاظم (ع) می فرماید: فتنه‌ها زمین را از کران تا کران فرا می گیرد و مسخ شدن در میان دشمنان حق و حقیقت، فراوان می‌شود.

ج- جنگ ها و آشوبها

 رسول اکرم می فرمایند:  بر امت من بلایی نازل می‌شود که بلایی سخت‌تر از آن شنیده نشده است. زمین با این همه وسعت بر آنها تنگ می‌شود.

حق بمیرد و طرفدارانش نابود شوند

-گسترش فساد، ترک امر به معروف و نهی از منکر، ترویج رباخواری و قطع رحم)

-ترک آموزش فرائض دینی: پیران چیزی از فرائض دینی را به فرزندانشان یاد نداده و به متاع ناچیزی از دنیا قانع خواهند بود.

-قرآن فرسوده و بدعت‌هایی از روی هوا و هوس، در مفاهیم آن می‌آید.

-طرفداران و اهل باطل بر اهل حق پیشی گرفته و جرأت بر گناه آشکار شده و برای انجام آن منتظر شب نیستند و از آن نهی نخواهند شد و بدکاران بازخواست نمی‌شوند.

-مردان به مردان و زنان به زنان الکتفا می کنند، افراد به ظاهر باایمان نیز در برابر این گناه سکوت می‌کنند.

-شخص بدکار دروغ می گوید و کسی دروغ و نسبت ناروای او را رد نمی کند.

-بچه ها به بزرگترهای خود احترام نمی‌گذارند.

-انسان ها اموال خود را در راه

غیر خدا مصرف می کنند و کسی مانع آنها نمی شود.

-همسایه همسایه ی خود را اذیت می کند و کسی از این امر جلوگیری نمی کند.

-شراب را آشکارا می نوشند و از خداوند متعال نمی ترسند.

-کسی که امر به معروف می‌کند خار و ذلیل است.

-آدم بدکار و آنکه خداوند آن را دوست ندارد نیرومند و مورد ستایش است.

-اهل قرآن و دوست‌های آنها خارند و خانه کعبه تعطیل می‌شود.

-حلال خدا حرام و حرام او حلال نزد مردم می‌گردد.

-دین برای اساس میل شخصی معنی می شود و کتاب خدا و احکام آن تعطیل می گردد.

-سردمداران به کافران نزدیک شده و از نیکوکاران دوری می‌کنند.

-قاضیان در قضاوت خود رشوه بگیرند.

-آشکار قمار بازی شود و مشروبات الکلی بطور آشکار خرید و فروش می شوند.

-نزدیکترین مردم به فرمانداران آنانی هستند که به ناسزاگویی به اهل بیت پیامبر (ص) ستایش شوند. هرکس که اهل بیت را دوست بدارد او

را دروغگو می‌خوانند و گواهی‌اش را قبول نمی‌کنند.

-مسجدها طلاکاری می‌شوند و خونریزی آسان می‌گردد، نماز را سبک می شمارند، ثروت زیاد جمع می‌کنند ولی زکات آنها را نمی‌پردازند.

-پیش از قیام مهدی (عج) مرگ سرخ و مرگ سفید پدیدار خواهد شد و مرگ سرخ با اسلحه و مرگ سفید با طاعون خواهد بود.

آنچه مسلم است با گسترش این موارد، احتمال ظهور بیشتر خواهد شد. چنانچه بارها در روایات اشاره شده که مهدی (عج) ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود چنانچه پر از ظلم و تباهی شده بود.

کلام آخر

ابرها نشانه آمدن باران هستند. ابرهای تیره و باران‌زا نشانه‌های حتمی و سایر ابرها نشانه‌های غیرحتمی باران هستند. اما در نهایت این اراده و مشیت الهی است که بخواهد بندگانش را از نعمت باران سیراب سازد یا نه…!

صد البته که اعمال و رفتار و گفتارمان در این امر دخیل است و در تعجیل یا تأخیر آن موثر!

منابع

• غیبت نعمانی، محمد بن ابراهیم بن جعفر، الکاتب النعمانی ، باب ۱۴

• روزگار رهایی، کامل سلیمان، بخش هفدهم، صفحات ۸-۱۷-۸۸۸

و بخش بیستم ص ۹۸۹ – ۱۱۴۵

• بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، ج ۵۲ ص ۶۵ – ۲۵۶

• وبسایت اندیشه قم