در مقالات قبلی به نقش زنان در گسترش و دفاع از اسلام پرداختیم. اما بانوان جامعه صدر اسلام، در شرایط سخت تری نیز به جهاد و خدمت به اسلام مشغول بوده اند.
هرچند در شرایط معمول حضور بانوان در میدانهای جنگ لازم نیست اما اخباری در مورد حضور آنها در موارد ضروری در میدان جنگ در صدر اسلام وجود دارد. از انس بن مالک روایت شده است ام سلیم جمعی از زنان را به همراه می برد تا مسئولیت و درمان زخمی ها را به عهده گیرد. در صحیح بخاری نیز نقل شده عایشه و ام سلیم در زمان جنگ احد مشکهای آب را به سرعت جابجا میکردند و به تشنگان می رساندند.
ام عماره میگوید: در جنگ احد با مشک آب خود را به پیامبر صلى الله رساندم. آن حضرت را در جمع اصحاب یافتم .هنگام شکست مسلمانان به پیامبر پیوستم و به طور مستقیم وارد جنگ شدم. به قصد دفاع از پیامبر شمشیر زدم و تیراندازی کردم.
اسماء دختر ابی بکر به همراه همسرش زبیر بن عوام در نبرد یرموک به فرماندهی خالد بن ولید بر اسب خویش دلیرانه جنگید. علاوه بر این در جمع مردان نیز سخنرانی کرده و آنان را به جنگیدن تشویق مینمود. در نبرد یرموک و قادسیه تعداد زنان مجاهد به چند هزار نفر رسید. آنان بی تردید در تحقق پیروزی نقش موثری داشتند.
خوله دختر ازور در نبرد گرماج و فتح مصر شرکت کرد. او در حالی که نقاب زده و تنها چشم هایش پیدا بود به چپ و راست سپاه رومیان حمله کرده و صفوف رومیان را میشکافت. پیش میرفت تا جایی که دیده نمی شد. سپس به صفوف مسلمانان بر می گشت. زمانی که نقاب را کنار زد همه از اینکه او یک زن است تعجب کردند و از شجاعت وی شگفت زده شدند.
ام شریک دختر جابر بن حکیم در مکه همراه همسرش مسلمان شدند. او در مکه ماند و همسرش به مدینه نزد پیامبر رفت و برخی علت ماندن او را دعوت مخفیانه زنان مکه به اسلام میدانند. در این مدت خویشان مشرک همسرش بعد از اینکه متوجه شدند او مسلمان شده او را سوار شتری کردند و به بیابان بردند. به او نان و عسل می دادند تا در گرمای طاقت فرسا تشنه شود. بعد از گذشت سه روز که چشم و گوش و سایر حواس او از کار افتاد، خواستند که از پرستش خدا دست بردارد و او نپذیرفت. با لطف الهی از مهلکه نجات پیدا کرد و به شوهرش پیوست و در جنگ با رومیان شرکت کرد. بعد از شهادت شوهرش اسلحه وی را برداشت به همراه گروهی از صحابه برای حفظ پل با رومیان جنگید و آنان را به عقب راند. همین شد که نامش را بر آن پل گذاشتند.
مصداق دیگر سهله بود که با وجود بارداری در جنگ حنین شرکت کرد و به سیراب کردن تشنگان و پرستاری از مجروحان پرداخت. او خنجری نیز برای حمایت از پیامبر همراه خود داشت. پیامبر همواره سهله را مورد محبت خود قرار میداد.
آنان به تناسب شرایط، نقشهای دیگری هم در جنگ داشتند. مثلاً در جنگ یرموک خالد بن ولید زنان را پشت سر سپاه مستقر کرد و و به آنان فرمان داد مانع عقب نشینی سربازان شوند. از این رو آنان هرکس را که عقب نشینی میکرد با سنگریزه و خاک میزدند. خطاب به آنها میگفتند با به جا گذاشتن مادران و پسران و دختران به کجا میگریزید؟ ای اهل اسلام آیا میخواهید ما را تسلیم ناکسان روم کنید؟
